OSMANLI DEVLETİ’NDE DURAKLAMA (17.Y.Y) GERİLEME DÖNEMİ (18.Y.Y) DAĞILMA DÖNEMİ (19.Y.Y)

17.Y.Y OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ

A) – Duraklama Sebepleri:

1- İç Sebepler (Doğrudan Sebepler)

a-      Merkezi yönetimin zayıf olması (duraklamanın temel sebebi)  = siyasi – idari sebep

b-      Ordunun bozulması = askeri sebep

Tımar sisteminin bozulması devlet arazilerini halk ekip biçiyor.

Tımar sistemi = İdari = Askeri =Maliye ile alakalıdır.

c-       Mali durumun bozulması (ekonomik – iktisadi sebep)

d-      Toplum yapısının bozulması (sosyal sebep)

İç isyanlar, celali isyanları, duraklama nedenidir.

e-      Eğitim sisteminin bozulması (kültürel sebep)

NOT:  Osmanlı devletinin duraklama nedenleri arasında DİN yoktur. Din adamları ile ilgili sorun vardır.

Beşik Uleması: Alimin çocuğunun alim olmasıdır. Beşik uleması nedeniyle pozitif bilimler olumsuz etkilenmiştir. (felsefe, fizik, kimya, tıp, astroloji, matematik v.b)

Din bilimlerinde gerileme olmamıştır. (fıkıh, kelam, hadis, akad, siyer, tefsir)

Beşik uleması nedeniyle devletin adli teşkilatı, eğitim teşkilatı ve idari teşkilatı olumsuz etkilenmiştir.

2- Dış Nedenler (Dolaylı Nedenler)

        a-  Devletin doğal sınırlarına ulaşması (aşılması zor olan yerler; çöller, okyanuslar, yüksek dağlar ilerlemeyi durdurmuştur)

        b-  Osmanlı’ya karşı kutsal ittifak kurulması (devletler arası ilişkilerde din etkili olmuştur)

        c-  Osmanlı’nın batıdaki gelişmelerin gerisinde kalması

Coğrafi Keşifler: (ekonomik - ticari)

 

 Ticaret yollarının yön değiştirmesi (ekonomik-ticari) Osmanlı ipek ve baharat yolunu ele geçirip yüksek vergi alınması, Osmanlı ticaret yollarından fazla ücret aldığı için yeni ticari yollar arayışına girmelerine sebep vermiştir. Coğrafi Keşifler Osmanlıyı Olumsuz Etkilemiştir. Coğrafi keşifler ticareti olumsuz etkilediği için, duraklamanın hem iç hem de dış nedeni kabul edilmiştir. (Osmanlı ticaretini etkilediği için iç neden, Rakipleri güçlendirdiği için dış nedendir).

Rönesans Hareketleri: (sanat - bilim - edebiyat)

Rönesans’ın başlamasında Osmanlı’nın etkisi vardır. Osmanlı’nın etkisi İstanbul’un fethinden sonra İstanbul’dan giden Rum bilginleri Rönesans hareketlerinde etkili olmuştur.  Rönesans hareketleri Osmanlı’yı olumsuz etkilemiştir.

Reform Hareketleri: (din ve fikir özgürlüğü)

Reform Hareketleri Osmanlı’yı olumlu etkilemiştir. Osmanlı’nın Avrupa’da ilerleyişini kolaylaştırmıştır. (Avrupa’da ki mezhep kavgalarından dolayı) Sebebi: Osmanlı’da inanç özgürlüğünün olması

                17. Y.Y SİYASİ OLAYLAR

Osmanlı en geniş sınırlarına bu dönemde ulaştı.

Ferhat Paşa Antlaşması: (1590 - İran ile yapılmıştır)

1590 yılında yapıldığı için 17.yy da değil duraklama döneminde yapılmıştır. Osmanlı’nın en geniş sınırlarına ulaştığı antlaşmadır.

Bucaş Barajı: (1672 - Lehistan’la yapılmıştır)

Osmanlı’nın batıda en geniş sınırlarına ulaştığı antlaşmadır. Osmanlı’nın toprak kazandığı son antlaşmadır. Bucaş Osmanlı’nın en geniş sınırlarına ulaştığı antlaşmadır.

Hoçova Meydan Savaşı: (1596 - 16.yy Avusturya ile Tencere-Tava Savaşı)

Osmanlı’nın batıda kazandığı son meydan savaşıdır.

Zitvatoruk Antlaşması: (1606 - 17.yy)

Osmanlı Avusturya karşısındaki siyasi üstünlüğünü kaybetti. Osmanlı aynı zamanda askeri üstünlüğünü de kaybetmiştir.

 

2.Viyana Bozgunu: (1683 - 17.yy)

Osmanlı savunmaya çekildi. Haçlılar taarruza geçti. Bu savunma Sakarya Meydan Savaşına kadar devam etti. Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa idam edildi.

Karlofça Antlaşması: ( 1699 - 17.yy)

Gerileme dönemini başlatan antlaşmadır.

Osmanlı’nın Büyük Çapta toprak kaybettiği ilk antlaşmadır.

Gerileme dönemi başladı.

Osmanlı’yı paylaşmak amacıyla yapılan ilk çok uluslu antlaşmadır. Bu yönüyle Sevr Barış (1920), Berlin (1878) ve Pasarofça (1718) antlaşmalarına benzer.

 

UYARI:  Aşağıdaki antlaşmalar Osmanlı’yı paylaşmaya yönelik çok uluslu antlaşmalardır.

                I- Karlofça 1699

                II- Pasarofça 1718

                III- Berlin 1878

                IV- Sevr 1920

 

UYARI: Duraklama döneminde Osmanlı-İran arasında yapılan antlaşmadır.

                Ferhat Paşa 1590

                Nasuh Paşa 1610

                Senav 1618

                Kasr-ı Şirin 1639

 

NOT: Osmanlı’nın başarısız olduğu antlaşmalar, Duraklama döneminde Osmanlı-Avrupa arasında yapılan antlaşmalardır.

                I- Zitvatoruk (başarısız)

                II- Karlofça (başarısız)

Osmanlının duraklama döneminde başarılı olduğu antlaşma ise Vasvar Antlaşmasıdır. Osmanlı-Avrupa arasında yapılmıştır.

 

NOT: Bahçesaray Antlaşması: (1684 gizli) Osmanlı devleti ile Çarluk Rusya arasında yapılan ilk antlaşmadır.

 

GERİLEME DÖNEMİ BAŞLANGICI:

 

İstanbul Antlaşması: (1700 - 18.yy) Çarlık Rusya ile yapılmış.

Karadeniz Türk gölü olma özelliğini kaybetti

Azak Kalesi ve Kırım, Rusya’ya verildi.

Rusya’nın güneye inmesi kolaylaştı.

 

Not: Osmanlı batıda ilk kez Segedin antlaşması ile toprak kaybetmiştir. (1544 - 15.yy) Osmanlı ilk kez bu antlaşma ile toprak kaybetmiştir.

Osmanlı doğuda ilk kez Nasuh Paşa antlaşması ile toprak kaybetti. (16.yy iranla yapılan ant.)

 

Kasr-ı Şirin Antlaşması: (1639 - 17.yy)

Günümüzdeki Türk-İran’ın bugünkü sınırı büyük ölçüde bu antlaşma ile belirlenmiştir. Günümüzdeki sınırı Zogras dağları Türk-İran sınırıdır.

 

                17. YY İÇ İSYANLARI (soru gelen yer)